Sáng 9/11, đứng dưới mô hình nhà tranh mái lá ở khuôn viên trường THPT Chuyên Ngoại ngữ, kỷ niệm thời sơ tán ùa về với ông Vũ Xuân Đoàn, 64 tuổi.
Là học sinh khóa đầu tiên trường THPT Chuyên Ngoại ngữ (Đại học Ngoại ngữ, Đại học Quốc gia Hà Nội) năm 1969, ông Đoàn nhớ mãi khu lớp học, nhà ăn được dựng hoàn toàn bằng tranh, tre, nứa, lá giữa làng Thọ Trai, tỉnh Hà Bắc (gần Từ Sơn, Bắc Ninh ngày nay). Thời ấy, Mỹ đánh phá miền Bắc, các trường học ở Hà Nội phải sơ tán về nông thôn.
Ngôi trường chuyên Ngoại ngữ thoáng rộng, nằm giữa cánh đồng lúa, đón 108 học sinh khóa 1, thường được gọi đùa là "108 anh hùng Lương Sơn Bạc". Trường chỉ có hai lớp học văn hóa là A và B. Lớp A gồm học sinh chuyên tiếng Anh và Trung Quốc, lớp B chuyên Pháp và Nga.
Khi học ngoại ngữ, học sinh lại được chia thành bốn lớp theo bốn thứ tiếng. Giờ ăn trưa, tất cả quây quần ở bếp ăn tập thể. Buổi tối, nam nữ có phòng riêng, ai nấy đều chịu khó học hành.
Không có thiết bị học tập hiện đại như bây giờ, cũng không có nhiều thứ để chơi, ông Đoàn và các bạn thường ra cánh đồng nghịch. Mùa lúa chín, khi nông dân tháo nước chuẩn bị gặt, những học sinh đến từ Hà Nội đi lật gốc rạ để tìm bắt cua.
"Hồi đó, không có dụng cụ đựng, tôi và mấy bạn còn tháo giày, nhét ít đất bùn rồi thả cua vào, mang về cho các bạn nữ nấu canh ăn thêm ngoài bữa ăn của nhà bếp", ông Đoàn cười, kể lại.
Mùa đông, không có nước nóng tắm, đợi những hôm nắng ấm, nam sinh cả trường ra cái ao rộng giữa cánh đồng, nhảy ùm xuống, thụp lặn mấy cái rồi mò lên. Không ai than khổ, thậm chí ông Đoàn còn thích ở trường hơn ở nhà.
Học hai năm ở Thọ Trai, trường chuyên Ngữ chuyển về khu vườn chuối hoang vắng gần vị trí trường THPT Chuyên Ngoại ngữ bây giờ (số 1 Phạm Văn Đồng, Cầu Giấy, Hà Nội). Các loại cột kèo lán trại được vận chuyển từ Thọ Trai về.
Ông Đoàn cùng cậu bạn tên Thắng nhà gần trường ở lại canh vật liệu xây dựng. Cạnh đống tranh, tre, nứa có cây mít, hai người căng bạt ngủ lại canh. Đến lúc xây trường, thầy cô làm khung, nam sinh lợp lá, các bạn nữ thì trát tường.
"Xây trường cũng như xây nhà mình vậy, chúng tôi đều mong ngóng một ngôi nhà mới", ông Đoàn nói.
 |
|
Cựu học sinh khoá 2 chụp ảnh với mô hình trường chuyên Ngoại ngữ ở Thọ Trai. Ảnh: D.T |
Vào trường sau ông Đoàn một năm, bà Trần Thị Lan Anh "vui như hội" khi đỗ vào lớp chuyên tiếng Pháp vì "được học trường tốt, được ở tập thể". Với gia đình bà Lan Anh lúc đó, được theo trường đi sơ tán ở Thọ Trai là việc tốt, giúp bố mẹ yên tâm công tác.
Bà Lan Anh kể hồi đó thầy chỉ hơn trò 5-7 tuổi. Dù chưa lập gia đình, các thầy vẫn biết cách quan tâm học sinh nữ như con em trong nhà. Không có tài liệu hay thiết bị kỹ thuật hỗ trợ, các thầy cô giảng giải rất kỹ cho học sinh. Thầy dạy gì, trò học nấy, muốn học thêm cũng không có sách vở gì.
"Có hôm mệt, tôi xin thầy nghỉ. Phòng ngủ lại cạnh phòng học, nếu nằm giường tầng có thể nhìn sang. Người mệt nhưng nghe thấy tiếng giảng bài, tôi lại nhòm sang trêu cả thầy và các bạn bên dưới. Chúng tôi sống như một gia đình, vô tư lắm", bà Lan Anh nhớ lại.
Khi trường chuyển về Hà Nội, bà Lan Anh cùng các bạn nữ ngồi trộn đất và rơm trát lên những phên tre thầy cô đã dựng. Vừa trộn, mấy học trò vừa ném nhau rồi cười phá lên.
Dựng xong trường, học được một thời gian ngắn thì năm 1972 Mỹ ném bom xuống Hà Nội. Một lần nữa, bà Lan Anh cùng các bạn phải đi sơ tán. Lần này, điểm đến là xã Hồng Hà (huyện Hoài Đức, Hà Tây cũ), lớp học tổ chức trong các đình chùa, nhà kho.
Nhưng đó không phải là nơi cuối cùng, học sinh chuyên ngữ còn phải sơ tán đến một số điểm khác. Quá trình này không ảnh hưởng gì đến việc học mà chỉ khiến thầy trò trở nên khăng khít hơn.
Cùng học lớp với bà Lan Anh, ông Nguyễn Việt Tiến cho rằng cái được lớn nhất thời "trường học sơ tán" là tình cảm thầy trò. "Thầy cô không khác gì bố mẹ, chăm sóc từng đứa một. Buổi trưa, thầy bắt từng đứa đi ngủ, tối đến lại đi kiểm tra giường chiếu cho các con. Áo quần đứa nào rách, thầy cô vá lại", ông kể.
Sau này, khi trở thành giảng viên Đại học Ngoại ngữ, ông Tiến luôn lấy hình ảnh thầy cô thời sơ tán để làm gương, nhắc nhở bản thân phải yêu thương học trò như con mình, dạy kiến thức và dạy cả cách đối nhân xử thế.
Ngày 9/11, trở về trường trong lễ kỷ niệm 50 năm thành lập, gặp lại hơn 25 bạn học cùng khóa cùng nhiều cựu học sinh trường chuyên ngữ các khóa khác, ông Tiến xúc động, cảm thấy may mắn vì từng được rèn luyện ở ngôi trường này.
"50 năm và kể cả mãi về sau, tôi không thể quên được hình ảnh của những năm học sơ tán. Từ miếng cơm cháy trong bếp ăn tập thể đến hình ảnh thầy giáo trẻ đi vén từng cái màn sẽ luôn là một phần trong ký ức vui vẻ của tôi", ông Tiến nói.
Trường THPT Chuyên Ngoại ngữ (Đại học Ngoại ngữ, Đại học Quốc gia Hà Nội) được thành lập năm 1969. Từ 108 học sinh đầu tiên học bốn thứ tiếng là Anh, Pháp, Trung và Nga, đến nay trường đã có 51 lớp với hơn 2.200 học sinh, đào tạo 7 thứ tiếng (thêm Đức, Nhật, Hàn). Trường được nhà nước tặng Huân chương Lao động hạng nhất (2004) và Huân chương Độc lập hạng ba (2014).
Ngày 9/11, tại trường THPT Chuyên Ngoại ngữ (Đại học Ngoại ngữ, Đại học Quốc gia Hà Nội), hàng nghìn cựu học sinh đã về trường để ôn lại các kỷ niệm dưới mái trường xưa nhân dịp 50 năm thành lập trường.
Dương Tâm
About Hoàng Anh
0 nhận xét:
Post a Comment