"Tết vừa rồi làng không tổ chức đâm trâu, không nghe tiếng chiêng, tiếng trống như các năm trước nên cũng buồn", già làng Blong Jim nói.
Từ nhiều đời nay, với người dân tộc Cơ Tu sinh sống trên dãy Trường Sơn quan niệm rằng, khi trong gia đình có người đau ốm, mất mùa, thiên tai, dịch bệnh... là do trời, thần linh nổi giận và họ phải tế lễ bằng nghi thức đâm trâu lấy máu cúng thì mới có thể tai qua nạn khỏi.
Nhưng mỗi lễ đâm trâu, gia chủ phải tốn tới hàng chục triệu đồng, đó là gánh nặng tài chính không hề nhỏ. "Có thời gian, người dân mượn việc đâm trâu để khoe của, nhiều người rất nghèo nhưng vẫn vay mượn tiền để đâm trâu nên cái vòng luẩn quẩn của nghèo đói cứ đeo bám", ông Arất Blúi - Phó chủ tịch UBND huyện Tây Giang (Quảng Nam) nói.
 |
|
Một ngôi làng dân tộc Cơ Tu, huyện Tây Giang được sắp xếp để thuận lợi cho chính quyền quản lý. Ảnh: Đắc Thành. |
Phong tục đâm trâu của dân tộc Cơ Tu cũng giống như nhiều dân tộc vùng cao ở Quảng Nam. Trong ngày lễ, con trâu được buộc vào cây nêu và mọi người dùng cây giáo nhọn đâm nhiều nhát để con trâu chảy máu cho đến lúc chết.
"Đây là hình thức dã man, nó còn rất nguy hiểm khi có đông người dân chứng kiến", ông Blúi nói và kể có vài vụ người dân bị trâu tấn công do đứt dây trong lễ đâm. Hay có lần, cây giáo của người đâm tuột tay, văng ra ngoài lao vào đám đông đứng xem.
Ông Phó chủ tịch huyện Tây Giang cho rằng, địa phương đang hướng đến mục tiêu phát triển du lịch nên những cảnh đâm trâu rùng rợn không còn phù hợp nữa. Đặc biệt, tục đâm trâu gây thiệt hại lớn cho người dân, bởi một lần tổ chức hết hàng chục triệu đồng khiến họ lại rơi vào cảnh nghèo đói.
Năm 2013, nhận thấy nghi thức đâm trâu không còn phù hợp và bị dư luận phản ứng nên chính quyền huyện Tây Giang lên kế hoạch thuyết phục bà con người Cơ Tu bỏ dần phong tục này. Huyện mời các già làng, trưởng bản có uy tín của 90 làng Cơ Tu đến hỏi ý kiến và đưa ra đề nghị, thay vì đâm trâu cho đến chết thì bà con vẫn mang trâu ra làm lễ rồi dắt vào giết thịt. Cách làm này vẫn thực hiện các nghi thức cúng bái truyền thống, vừa văn minh lại không gây phản cảm.
Tuy nhiên, rất nhiều người phản đối gay gắt, trong đó có cả cán bộ huyện. Những người phản đối cho rằng nghi thức đâm trâu là phần vui nhộn nhất trong lễ hội nên nếu bỏ đi thì toàn bộ nét văn hoá này của người Cơ Tu cũng mất hết.
 |
|
Một lễ hội đâm trâu của dân tộc Cơ Tu ở huyện Tây Giang không tiến hành nghi thức thọc cây giáo vào con trâu. Ảnh: Đắc Thành. |
Để cụ thể hóa chủ trương, huyện Tây Giang mời người dân về dự lễ hội truyền thống theo "kiểu mới". Tại đây, một con trâu được cột vào cây nêu, các hoạt động diễn ra theo phong tục. Tuy nhiên, khi làm lễ xong, con trâu đưa đi nơi khác giết thịt mà không đâm như ngày trước.
"Sau khi xem xong người dân thấy việc không đâm trâu mà lễ hội vẫn diễn ra bình thường, vẫn có máu trâu lấy làm lễ cúng nên không ảnh hưởng đến phong tục", ông Blúi kể và cho hay bộ máy chính quyền từ huyện đến xã, thôn liên tục vận động bà con theo kiểu "mưa dầm, thấm lâu".
Cùng với đó, huyện ủy Tây Giang ban hành nghị quyết xây dựng nông thôn mới gồm năm không, trong đó có nội dung không tổ chức đâm trâu, giết bò khi cưới vợ gả chồng.
Để giám sát việc người dân lén lút tổ chức đâm trâu "chui", huyện kiểm soát vật nuôi bằng cách đánh số và người dân mua hoặc bán trâu, bò đều phải báo cho chính quyền.
"Thành công của Tây Giang trong việc thuyết phục bà con loại bỏ nghi thức đâm trâu và hủ tục đâm trâu là do chính quyền vào cuộc quyết liệt. Trong đó đã tuyên truyền, vận động để bà con nhận thấy được ưu điểm và chấp hành", ông Blúi chia sẻ và nói từ năm 2016 đến nay có 90 làng trên địa bàn huyện không tổ chức đâm trâu như xưa nữa.
Già làng Blong Jim của thôn A Rầng 1, xã A Xan cho biết ông đã đứng ra tổ chức cuộc họp với dân để thuyết phục bỏ nghi thức đâm trâu. Ông vận động người dân chỉ tổ chức nghi thức này ở những lễ hội quan trọng, còn những tập tục như cưới hỏi, về nhà mới, cúng bái nên loại bỏ.
 |
|
Tết nguyên đán về người dân thôn A Rầng 1, xã A Xan bỏ phong tục đâm trâu chuyển qua làm gà, lợn để thờ cúng ở nhà cộng đồng cầu mong mùa màng thuận lợi. Ảnh: Đắc Thành. |
"Ban đầu cũng có một số người bức xúc, nhưng tôi cùng cán bộ xã đứng ra giải thích, phân tích thiệt hơn, nên mọi thứ dần ổn định. Đặc biệt, bọn trẻ trong làng đi ra xã hội làm ăn nên cũng có hiểu biết hơn và rất đồng tình ủng hộ", ông Jim nói và cho biết Tết vừa rồi làng không tổ chức đâm trâu như các năm trước nên cũng buồn, vì không nghe tiếng chiêng, trống rộn ràng.
Ông Alăng Đàng, ở thôn A Rớt, xã A Nông cho biết, phần đâm trâu của người dân Cơ Tu thể hiện sự dũng mãnh của các trai làng, tạo không gian vui chơi, giải trí cho cộng đồng. Việc này được đồng bào xem như một nét văn hóa truyền thống lâu đời. Tuy nhiên, làng đã loại bỏ nghi thức đâm trâu nhưng vẫn giữ được nguyên trạng lễ hội nên người dân đồng thuận.
"Việc bỏ đâm trâu hoàn toàn phù hợp với xu thế hiện nay. Không còn đâm trâu nhưng vẫn cùng ăn, cùng hát múa, cùng sống với nhau như một nhà và cũng vui như ngày trước", già Đàng nói.
About Hoàng Anh
0 nhận xét:
Post a Comment